Peter Warr is a Visiting Senior Fellow at ISEAS – Yusof Ishak Institute, the John Crawford Professor of Agricultural Economics Emeritus at the Australian National University (ANU), Canberra, and Visiting Professor of Development Economics at the National Institute of Development Administration (NIDA), Bangkok.

🧵บทความจาก Peter Warr ซึ่งเป็น Visiting Professor ที่ NIDA บอกว่าประเทศไทยควรที่จะมุ่งเน้นไปที่การปฏิรูปเศรษฐกิจในระยะยาวเพื่อเพิ่มผลผลิต แทนที่จะเป็นการกระตุ้นเศรษฐกิจแค่ช่วงสั้นๆ ผมสรุปให้ฟัง (แบบยาวๆ 😂)

ในบทความระบุว่าประเทศไทยได้รับผลกระทบที่รุนแรงกว่าอินโดนีเซียและเวียดนามโดยสาเหตุหลักมาจากการพึ่งพาการส่งออกและรายได้จากการท่องเที่ยวเป็นอย่างมาก และธนาคารโลกได้ปรับลดประมาณการเติบโตของเศรษฐกิจไทยในปี 2024 จาก 3.2% เหลือ 2.8% และลดประมาณการปี 2025 เหลือ 3.0% ด้วย หลังจากที่รัฐบาลผสมนำโดยพรรคเพื่อไทยเข้ามาบริหารประเทศ

Peter Warr บอกว่า การดึงดูดนักท่องเที่ยวให้มากขึ้นเป็นอีกหนึ่งกลยุทธ์ที่ใช้โดยเศรษฐา นายกรัฐมนตรีจากพรรคเพื่อไทย แต่วิกฤตโควิดไม่ได้ส่งผลแค่จำนวนนักท่องเที่ยวที่ลดลง แต่ยังส่งผลต่อค่าใช้จ่ายเฉลี่ยของนักท่องเที่ยวอีกด้วย โดยค่าใช้จ่ายเฉลี่ยต่อนักท่องเที่ยวลดลงอย่างเห็นได้ชัดเมื่อเทียบกับช่วงก่อนโควิด ในไตรมาส 3 ปี 2019 (2019-Q3) นักท่องเที่ยวใช้จ่ายโดยเฉลี่ย 45,700 บาท แต่ในไตรมาส 3 ปี 2023 (2023-Q3) ลดลงเหลือ 31,700 บาท ซึ่งลดลงเกือบหนึ่งในสาม

Peter Warr บอกว่าการอ้างว่ารายได้จากภาคการท่องเที่ยวมีสัดส่วนมากถึง 20% ของ GDP ของไทยนั้นเป็นการกล่าวที่เกินจริงไปหน่อย ตัวเลขดังกล่าวเข้าใจผิดว่ารายได้ทั้งหมดที่ได้รับจากนักท่องเที่ยวคือมูลค่าเพิ่ม แต่มูลค่าเพิ่มจริงๆของอุตสาหกรรมหนึ่งๆคือรายได้ทั้งหมดที่ได้รับ ลบด้วยมูลค่าของวัตถุดิบหรือบริการที่ใช้ในการผลิตสินค้าหรือบริการนั้นๆ ในขณะที่ GDP คือผลรวมของมูลค่าเพิ่มจากทุกอุตสาหกรรมรวมกัน ดังนั้น มูลค่าเพิ่มที่แท้จริงที่เกิดขึ้นจากภาคการท่องเที่ยวในประเทศไทยนั้นจึงไม่สามารถระบุได้แน่ชัดว่ามีจำนวนเท่าใด แต่ก็น้อยกว่า 20% ของ GDP อย่างแน่นอน

เศรษฐกิจไทยมีอัตราการเติบโตที่ต่ำมานานก่อนเกิดวิกฤตโควิด ในช่วง 25 ปี ระหว่างปี 1970 ถึง 1996 อัตราการเติบโตเฉลี่ยของ GDP ของไทยอยู่ที่มากกว่า 7% และ GDP หดตัวลงในช่วงวิกฤตต้มยำกุ้ง ปี1997-1999 และหลังจากนั้นตลอด 25 ปีที่ผ่านมา เศรษฐกิจไทยเติบโตประมาณ 4% และมีแนวโน้มลดลง

หลังจากเข้ารับตำแหน่ง รัฐบาลชุดใหม่ประกาศว่าประเทศไทย "ต้องการการกระตุ้นเศรษฐกิจ" เพื่อเร่งอัตราการเติบโต ซึ่ง Peter Warr บอกว่านั่นเป็นความเข้าใจผิดโดยอธิบายว่า นักเศรษฐศาสตร์ชื่อดัง จอห์น เมย์นาส เคนส์ เคยชี้ให้โลกเห็นว่า ในสถานการณ์ที่มีกำลังการผลิต (productive capacity) เหลือเฟือ รวมถึงภาวะการว่างงานและเครื่องจักรที่ไม่ได้ใช้ประโยชน์ การกระตุ้นเศรษฐกิจจากภาครัฐอาจเป็นวิธีการที่มีประสิทธิภาพในการฟื้นฟูอุปสงค์ (demand) และทำให้มีการจ้างงานเต็มที่กลับมาอีกครั้งได้ โดยเคนส์มองว่าการกระตุ้นทางการคลัง (fiscal stimulus) และ/หรือ การกระตุ้นทางการเงิน (monetary stimulus) เป็นมาตรการชั่วคราวเพื่อฟื้นฟูการจ้างงานเต็มที่ในสถานการณ์ที่อุปสงค์ไม่เพียงพอ ซึ่งไม่ใช่เครื่องมือในการเร่งการเติบโตในระยะยาวภายใต้สภาวะที่มีการจ้างงานเต็มที่อยู่แล้ว

แนวทางของเคนส์ตอนนั้นมุ่งเน้นไปที่ภาวะเศรษฐกิจตกต่ำครั้งใหญ่ (Great Depression) ในช่วงทศวรรษที่ 1930 แนวทางแก้ไขปัญหานี้ยังสามารถนำไปประยุกต์ใช้กับวิกฤตการณ์ต้มยำกุ้ง ปี 1997-1999 และวิกฤตโควิด-19 ปี 2019-2021 ได้ แต่ไม่สามารถนำไปประยุกต์ใช้กับสถานการณ์ปัจจุบันของไทย “ที่มีอัตราการว่างงานต่ำอยู่แล้ว” ได้

Peter Warr บอกว่า ประสบการณ์ที่ผ่านมาของญี่ปุ่นก็แสดงให้เห็นถึงความไม่ประสบผลของการกระตุ้นเศรษฐกิจแบบมหภาคในการส่งเศรษฐกิจเติบโต ตั้งแต่ช่วงกลางทศวรรษ 2000 การขยายตัวของเงินตรา (monetary expansion) ทำให้ดอกเบี้ยเงินฝาก (interest rates) ลดลงสู่ระดับติดลบที่ไม่เคยปรากฏมาก่อน การใช้จ่ายเกินดุล (deficit spending) ทำให้หนี้สาธารณะของญี่ปุ่นเพิ่มขึ้นจาก 173% ของ GDP ในปี 2007 เป็น 252% ในปี 2023 ผลลัพธ์ที่ได้คือ อัตราการเติบโตเฉลี่ยต่อปีในช่วงเวลานั้นอยู่ที่ 0.4%

บทเรียนที่ประเทศไทย (และประเทศอื่น ๆ) ควรเรียนรู้ก็คือ การกระตุ้นทางการคลัง (fiscal stimulus) และ การกระตุ้นทางการเงิน (monetary stimulus) ไม่ใช่เครื่องมือที่มีประสิทธิภาพในการเร่งการเติบโตในระยะยาว

Peter Warr บอกว่า รัฐบาลไทยชุดปัจจุบันได้เรียกร้องอย่างเปิดเผยให้ธนาคารแห่งประเทศไทยลดอัตราดอกเบี้ย และมองโลกในแง่ดีเกินไปเกี่ยวกับโครงการ "กระเป๋าเงินดิจิทัล" ซึ่งจนถึงขณะนี้ ธนาคารแห่งประเทศไทยยังสามารถต้านทานแรงกดดันนี้เอาไว้ได้ ส่วนโครงการกระเป๋าเงินดิจิทัลก็ยังคงติดขัดปัญหาทางกฎหมายอยู่ แต่ Peter Warr บอกว่า ประเทศไทยไม่จำเป็นต้องใช้มาตรการกระตุ้นเศรษฐกิจระยะสั้นเพื่อเพิ่มอุปสงค์ แต่ต้องการมาตรการที่จะช่วยเพิ่มอัตราการเติบโตของผลผลิตในระยะยาวมากกว่า